Een jaar van herdenken. Dit weekend de moord op Theo van Gogh (10 jaar geleden) en maandag 10 november de Nationale Herdenking voor de slachtoffers van MH17. Met alle respect voor de pijn en het verdriet van de personen in kwestie, vraag ik me af wat de zin er van is leed en verdriet van slachtoffers nationaal te annexeren. Wanneer is het ‘mee leven’ met slachtoffers en nabestaanden omgeslagen in een ‘mee lijden’ met hen? We cultiveren massaal het herdenken van een drama/gebeurtenis, maar wat doen we verder ermee? En zijn slachtoffers en nabestaanden ermee gediend: dit voortdurend herbeleven van pijn en verdriet?

De tijd is een soort rivier van gebeurtenissen, een wilde stroom. Want zodra iets gezien wordt, is het alweer meegesleurd en drijft er iets anders voorbij, dat ook weer meegevoerd zal worden. Anno 2014 is deze uitspraak van de Romeinse keizer Marcus Aurelius (121-180 na Chr.) nog net zo toepasselijk als in zijn dagen. Terugkijkend was 2014 een turbulent jaar in een snel veranderende wereld. Mooie maar ook dramatische gebeurtenissen en vooral veel herdenkingen. In Afrika en het Midden-Oosten gunnen bevolkingsgroepen elkaar niet het licht in de ogen. Bommen, drones, zelfmoordaanslagen, of de grondtroepen van Irak, IS, Syrië, Turkije en de Koude Oorlog lijkt terug van weg geweest. En of dat nog niet genoeg is, rukt Ebola op en koestert Europa een broos bestand in Oost-Oekraïne. Van de oorlogen in Afghanistan, Mali, Soedan of de verdwijningen in Mexico kijken we niet meer op.

Spreuk Romeinse keizer Aurelius

Echter, natuurlijk is het niet allemaal kommer en kwel dit jaar. Persoonlijk denk ik dan aan mijn eerste parachutesprong (tandem) op een prachtige zomerse vrijdagochtend, 18 juli jl. En natuurlijk herdenken wij 4-jaarlijks de Olympische Winter en/of Zomer Spelen en het Wereldkampioenschap Voetballen, dan heb ik het nog niet over het jaarlijkse Tour de France spektakel. Aan brood en spelen gelukkig geen gebrek.

Het uit de lucht schieten van een vliegtuig (MH17) van Malasya Airways de avond ervoor op17 juli jl., gaat totaal aan mij voorbij. Ik ben volledig gefocust op mijn eerste parachutesprong en pas in de loop van de namiddag dringt de omvang van het menselijk drama van de MH17 tot me door.

De toekomst is voortdurend onderweg in de tijd om de geschiedenis voor te bereiden.

Een jaar van herdenkingen en vergelijkingen, WO I met in het laatste oorlogsjaar de uitbraak van de Spaanse Griep (met een vergeten grote rol voor homeopathie), het Interbellum, de Olympische Spelen 1936 in Berlijn en als klap op de vuurpijl WOII die eindigde in 1945.

Holocaust monument Berlij

Even terug in de tijd en herdenk, dat – in vogelvlucht – in juni 1815 tijdens het Congres van Wenen de nieuwe grenzen in het Europa na Napoleon worden getrokken. De 19de eeuw staat naast de natievorming in het teken van de industriële revolutie en -laten we eerlijk zijn- agressief koloniaal imperialisme, waarbij de Europese landen, waaronder ook Nederland, de noodzakelijk grondstoffen bij elkaar roven, in o.a. Azië, Afrika en Midden-Oosten.

Iets dergelijks gebeurt na WOI bij de Vrede van Versailles in 1919. De vier verslagen grootmachten (Duitse , Oostenrijk-Hongaarse, Russische en Ottomaanse Rijk) vallen uit elkaar en krijgen een wurgverdrag opgelegd. De oprichting van de Volkenbond in Den Haag volgt en op de tekentafel worden met een liniaal de grenzen in Afrika en het Midden-Oosten getrokken en de kolonies verdeeld onder de overwinnaars.

`A propos in WOI verschijnen voor het eerst vliegtuigen op het oorlogstoneel. Tot slot hebben we nog de Conferentie van Jalta in februari 1945, waar Churchill, Roosevelt en Stalin bijvoorbeeld de naoorlogse invloedsferen in Europa onder elkaar verdelen en vastleggen in de badplaats Jalta op de Krim (grondgebied Sovjet-Unie). Over de rug van de Baltische staten, Oekraïne en Polen. In 1945 vindt ook de oprichting van de VN In New York plaats.

Huwelijk Juliana & Bernard

2 maten meten

De kritiek is niet mals over de uitgebreide delegatie hoge Nederlandse bewindslieden bij de Olympische Spelen in Sotsji. De foto van Willem-Alexander en Maxima met Poetin in het Heineken House, doet denken aan een foto gemaakt tijdens het huwelijksfeest van zijn grootouders in januari 1937 in Den Haag, waarbij Adolf Friedrich von Mecklenburg (een van de vijf peetouders van prinses Beatrix) de Hitlergroet brengt in aanwezigheid van het bruidspaar en koningin Wilhelmina.

In maart van dit jaar volgt de Russische bezetting van de Krim en ook in Oost-Oekraïne rommelt het vaag maar nog niet echt. Dat begint met het uit de lucht schieten op donderdag 17 juli van een vliegtuig van Malaysia Airline (MH17, met 297 doden (193 Nederlandse). Over de verdwijning op 8 maart van vliegtuig (MH370, 239 personen aan boord) horen wij nog maar weinig. De vingers van VS en EU gesteund door de inter/nationale pers zijn erg gretig richting Rusland te wijzen. Alle partijen beschikken over dezelfde raketten en laten we vooral uitgaan van een vergissing. Er komt geen concreet bewijs met duidelijke satellietfoto’s, terwijl satellieten elke cm2 vastleggen.

Meten de Westerse regeringsleiders met 2 maten? Men schiet wel vaker passagiersvliegtuigen uit de lucht, bijvoorbeeld: 1983, Sovjet Unie een Koreaans vliegtuig (269 doden); 1988, een Amerikaanse marineschip schiet een vliegtuig van Iran Air binnen het Iraans luchtruim uit de lucht (290 doden) en in 2001 blaast een slecht functionerende raket van Oekraïne een vliegtuig van Siberia Airlines uit de lucht (78 doden).

Afgezien van het menselijk drama, het leed dat naaste betrokkenen ervaren, is dit gehele ‘mee lijden’ zeer verbazingwekkend. De media vergroot dit nationale lijden uit of hoort het bij deze tijd en heeft ‘mee lijden’ de functie van ‘mee leven’ overgenomen?

 Afschuw

 De verharding wereldwijd en in de Nederlandse samenleving ten opzichte   van anders denkenden is zorgelijk, zeker op het gebied van religie. Minister  Timmermans antwoordt in de uitzending van Pauw oktober jl. kort en krachtig op een vraag over de relatie moslim en IS: ”Als katholiek wil ik ook niet verantwoordelijk gehouden worden voor de wandaden begaan door de Spaanse Inquisitie!”

Waar is ons collectief geheugen gebleven. ETA, IRA, RAF, Rode Brigade en RARA in eigen land. En natuurlijk de Molukse gijzelingsacties, bijvoorbeeld de treinkaping bij De Punt (1977) onder politieke verantwoordelijkheid van toenmalig minister van Justitie Dries van Agt CDA), waarbij schijnbaar na overgave drie Molukse gijzelnemers standrechtelijk zijn geëxecuteerd. De rechtsgang loopt nog. Of neem de PLO: nu gesprekpartner bij de vredesonderhandelingen met Israël.

Iets anders dat verbaast is de ‘ansich’ begrijpelijke afschuw over de onthoofdingvideo’s van IS. Echter, is het lijden en de pijn ten gevolge van een drone aanval door de Amerikanen minder erg wanneer het doelwit is uitgeschakeld en de uiteengereten lichamen van onschuldige mannen vrouwen en kinderen als nevenschade (collatteral damage) worden beschouwd. Of een zelfmoordactie in een winkelcentrum in Israël en de daarop volgende vergeldingsbombardement in Gaza. Dan hebben we het even niet over wat in Afrika aan de hand is.

Bunker WO II

Rainbow Warrior

Zo mijmerend over het afgelopen jaar denk ik aan een voorval in augustus. Op een wandelochtend schiet me opeens de Rainbow Warrior te binnen. Dit Nederlandse schip van Greenpeace werd 20 jaar geleden (juli 1985) opgeblazen door de Franse geheime dienst in de haven van Auckland, Nieuw-Zeeland. Een Nederlander kwam om het leven. Een bevriende natie Frankrijk, bondgenoot binnen de NAVO en samen in de EU. Greenpeace protesteerde met het schip tegen de Franse atoomproeven in de Stille Zuidzee.
Diezelfde dag in augustus neem ik s’avonds de Regiotaxi Zuidwest Drenthe. Het adres van mijn eindbestemming roept herinneringen op bij de chauffeur. De vrouw vertelt dat zij daar tijdelijk heeft gewoond na terugkomst uit Nieuw-Zeeland. In 1985 leerde zij haar Nieuw-Zeelandse echtgenoot kennen op een benefiet popfestival in Auckland voor Greenpeace vanwege de opgeblazen Rainbow Warrior en is er toen blijven wonen.

In feite gaat het er niet om, wat een mens overkomt…., het gaat er om
welke plek die gebeurtenis krijgt in de rest van iemands leven.